اينترنت اشياء

عبارت اینترنت اشیا، برای نخستین بار در سال ۱۹۹۹ توسط کوین اشتون مورد استفاده قرار گرفت و جهانی را توصیف کرد که در آن هر چیزی، از جمله اشیا بی جان، برای خود هویت دیجیتال داشته باشند و به کامپیوترها اجازه دهند آن ها را سازماندهی و مدیریت کنند. اینترنت در حال حاضر همه مردم را به هم متصل می کند ولی با اینترنت اشیاء تمام اشیاء به هم متصل می شوند .

اینترنت اشیا (Internet of Things) یا ( IOT به اختصار) به طور کلی اشاره دارد به بسیاری از اشیا و وسایل محیط پیرامون‌مان که به شبکه اینترنت متصل شده اند و می توان توسط اپلیکیشن‌های موجود در تلفن‌های هوشمند و تبلت آنها را کنترل و مدیریت کرد.

بستر اینترنت اشیا بر امواج رادیویی بی‌سیمی قرارداده شده که به دستگاه‌های مختلف این امکان را می دهند تا از طریق اینترنت با یک‌دیگر به برقراری ارتباط بپردازند. این بستر شامل استانداردهایی مانند وای‌فای، بلوتوث کم‌مصرف، NFC، RFID و غیره استبررسی های موسسه تحقیقاتی گارتنر نشان می دهد که تا سال ۲۰۲۰ بیش از ۲۵ میلیارد وسیله مختلف در جهان از طریق خدمات مبتنی بر اینترنت اشیاء به اینترنت یا دیگر شبکه های اطلاع رسانی متصل خواهند شد. بررسی های شرکت سیسکو نیز حاکیست که تا غلبه یافتن پدیده اینترنت اشیاء تنها سه سال زمان باقیست. بنابراین در سال ۲۰۱۸ ماشین ها و سیستم های الکترونیکی می توانند از طر ی ق اینترنت بدون نیاز به انسان ها و حتی بیشتر از آنها با یکدیگر در ارتباط باشند.

اینترنت اشیاء، شبکه ای از اشیاء فیزیکی یا “چیز”های تعبیه شده با قطعات الکترونیکی، نرم افزار، سنسورها و اتصالات است تا آن ها توسط تبادل اطلاعات با تولید کننده، اپراتور و یا دستگاه های دیگر قادر به ارائه ارزش و خدمات بیشتر باشند. هر چیز به تنهایی توسط سیستم تعبیه شده قادر به شناسایی است و همچنین می تواند با زیر ساختِ اینترنتِ موجود نیز تعامل داشته باشد. اینترنت اشیا مفهومی محاسباتی (computing) است برای توصیف آینده‌ای که در آن اشیای فیزیکی یکی پس از دیگری به اینترنت وصل می‌شوند و با اشیای دیگر در ارتباط قرار می‌گیرند. در این تکنولوژی به هر چیز یک شناسه (ID) منحصر به فرد و همچنین یک IP تعلق می گیرد که بتواند داده ها را برای پایگاه داده مشخص شده ارسال کند.

با توجه به حجم متفاوت و گسترده ای که توسط دستگاه های هوشمند خانگی، دستگاه های پوشیدنی، خودرو ها و وسایل هوشمند الکتریکی و … جمع آوری می شود، کاربران همواره از خطر فاش شدن و یا سوء استفاده از این اطلاعات وحشت داشته و دارند.

پیتر پل وربیک، استاد فلسفه فن آوری در دانشگاه Twente، هلند، می نویسد که تکنولوژی در حال حاضر تصمیم گیری اخلاقی ما را تحت تاثیر قرار داده است که در پیِ آن ،سازمان های بشری، حفظ حریم خصوصی و استقلال تحت تاثیر قرار می گیرد. او درباره نگاه به تکنولوژی صرفاً به منزله یک ابزار برای انسان هشدار می دهد و در عوض طرفدارِ این است که به آن به دیدِ یک عاملِ فعال نگاه شود.

همچنین اتحادیه آزادی های مدنی آمریکا (ACLU) در مورد توانایی IOT به فرسودن و کم کردنِ کنترل مردم بر زندگی خود ابراز نگرانی کرده است.

در همین راستا نیز بسیاری از شرکت های معتبرِ ارائه دهنده اینترنت اشیا اعلام کرده اند که حریم خصوصی کاربران و امنیت داده و اطلاعاتِ آن به یکی از اصلی ترین اهدافِ شرکت تبدیل شده است.

برخی از مصرف کنندگان آینده برنامه های کاربردی پیش بینی کرده اند که IOT برای کشف حقایق علمی مناسب می باشد اما بعضی احتمالات واقعی وعملی این فناوری عبارتند از:

– دریافت اخطارها بر روی گوشی تلفن همراه خود یا یک دستگاه قابل حمل هنگامی که شبکه های IOT برخی از خطرهای فیزیکی نزدیک شما را متوجه می شوند
– خودروهای با قابلیت پارک کرن خودکار
– سفارش خودکار مایحتاج منزل و مواد غذایی
– ردیابی خودکار فعالیت های شخصی روزانه شامل ردیابی فعالیت های ورزشی و گزارشهای پیشرفت متب مزایای IOT در جهان کسب و کار شامل موارد ذیل می باشد:
– رد یابی مکانی برای بخشهای فردی موجودی تولید
– ذخیره انرژی از مدل سازی محیط هوشمند
– کنترل های ایمنی جدید و بهبود یافته برای کار افراد در محیط های پر خطر

یکی از نمونه‌های موجود از بکارگیری اینترنت اشیا را می‌توان در ترموستات Nest مشاهده کرد. این ترموستات مرتبط با وای‌فای به شما این امکان را خواهد داد تا از طریق گوشی هوشمند خود به کنترل دمای محیط بپردازید. این برنامه به طور هوشمندانه‌ای می‌تواند الگوهای مورد نظر شما را فراگرفته و برنامه‌ای برای تغییر دما در ساعاتی مشخص ایجاد کند.

با استفاده از این قابلیت می‌توانید در میزان توان مصرفی صرفه‌جویی و حتی در صورت فراموشی، از محل کار، سیستم تهویه منزل خود را خاموش کنید. Nest می‌تواند الگوها و عادات شما (مثلا کم‌کردن دما درهنگام رفتن به تختواب) را فراگرفته و به طور خودکار در زمان تعیین شده آن‌ها را اعمال کند.

دراين بين انواع دستگاه های خانگی می توانند برای کار در یک سیستم IOT تغییر داده شوند. آداپتورهای شبکه WIFI، حسگرهای حرکت، دوربین ها، میکروفون ها و سایر دستگاه ها می توانند در این تجهیزات که قادر به کار در IOT باشند تعبیه کنند. سیستم های اتوماسیون خانگی در حال حاضر با نسخه های پایه این مفهوم برای مواردی همچون لامپ ها و سایر دستگاه هایی مانند بی سیم و مانیتورهای سنجش فشار خون بی سیم طراحی شده اند. دستگاه های محاسبه پوشیدنی همچون ساعت ها و عینک ها همچنین با اجزای کلیدی در سیستم های IOT آینده پیش بینی شده اند.

با ظهور اينترنت اشياء، هر روزه شاهد تولد مفاهيم جديدي در حوزه ارتباطات هستيم لذا به چند نمونه از اين موارد اشاره مي گردد:

IOP:  Internet of People

اینترنت افراد، تعداد زیادی  از کاربران را به هم متصل می­ کند که سطح ارتباطاتشان بسیار زیاد می گردد. دیگر محدودیتی روی فعالیت های آنلاین نخواهند داشت و تبادل اطلاعات آزاد امکان پذیر می گردد.

همچنین IoP امکاناتی را فراهم می سازد تا زندگی روزانه افراد، جوامع و سازمان ها بتواند در یک زمان نمونه های متفاوتی از کسب و کار را خلق کنند و موانع بین تولیدکننده اطلاعات و مصرف کننده اطلاعات را از بین می برد. اینترنت افراد تغییرات نوآورانه و هوشمندانه بسیاری را در فعالیت های اجتماعی و اقتصادی به همراه خواهد داشت.

IOE: Internet of Energy

اینترنت انرژی، به صورت زیرساخت شبکه ای پویا تعریف شده است که شبکه انرژی را از طریق اینترنت به هم متصل می کند و بدین ترتیب واحدهای انرژی (که به صورت محلی ایجاد، ذخیره و ارسال شده­ اند) قادر خواهند بود تا هر زمان و هر مکان که نیاز است مخابره شوند. داده/اطلاعات مرتبط جریان­ های انرژی را دنبال می­ کنند بنابراین اطلاعات ضروری با انتقال انرژی مبادله می ­شود. در شهرهای هوشمند اینترنت انرژی کاربردهای بسیاری دارد که نمونه هایی از آنها هوشمندی ساختمان ها و تأسیسات است.

IOS: Internet of Service

اینترنت خدمات، بر مولفه­ ای نرم افزاری دلالت دارد که از طریق شبکه­ ها و اینترنت تحویل داده می شود. SOA، web/enterprise 3.0/X.0، enterprise interoperability، service web، grid services، SaaS و semantic web مهمترین بخش­های IoS هستند و از این طریق تعامل بین سرویس دهندگان و مصرف کنندگان بهبود می یابد. به صورت عمومی خدمت تراکنشی تجاری است که یکی از طرفین در مدت مشخصی به منابع طرف دیگر دسترسی خواهد داشت تا برای هر دو طرف مزیتی مرتبط به همراه داشته باشد. منابع می توانند مهارت، سیستم های فنی، اطلاعات، زمین، موارد مصرفی و … باشند. در اینترنت خدمات مفهوم خدمت اشاره به وب سرویس ها و شبکه های خدمات دارد. اینترنت خدمات زمانی شکل می گیرد که ابعاد کسب و کار و فناوری با هم بکارگرفته شوند. در واقع سازمان ها باید خدماتی که ارائه می دهند را تعریف کنند و این خدمات باید از طریق کامپیوترها به صورت اتوماتیک قابل پیاده سازی باشند و به یکدیگر لینک شوند.

IOM: Internet of Media

اینترنت رسانه، چالش های موجود در video coding و پردازش ۳D video را جهت دهی می کند، که به صورت پویا در اپلیکیشن های نوآورانه مانند بازی های موبایل مالتی پلی، دوربین دیجیتال وجود دارد.

IoT به همراه دیگر فناوری های نوظهور اینترنت مانند IoE، IoM، IoP، IoS ستون فقرات اقتصاد دیجیتالی و جامعه دیجیتالی بوده و اساس دانش آتی مبتنی بر اقتصاد و جامعه نوآورانه می ­باشد. توسعه های IoT نشان می ­دهد که در سال ۲۰۲۰ ، ۱۶ بیلیون تجهیزات به یکدیگر مرتبط شده اند که به طور میانگین ۶ وسیله به ازای هر نفر روی زمین به جامعه دیجیتالی متصل می شود.

نویسنده: دکتر امین گلستانی، مشاور و مدرس استراتژی های فناوری و امنیت اطلاعات