مولف: دکتر امین گلستانی، پژوهشگر و مدرس علوم استراتژي فناوري اطلاعات
برداشتی از متن اصلی: استفاده از شبکه‌های اجتماعی، بهره‌گیری از موتورهای جستجو، فروشگاه‌های آنلاین و انواع سرویس‌های پست الکترونیک و صدها خدمت دیگر در فضای مجازی باعث شده تا کاربران با هویت‌های مختلفی پا به این دنیای مدرن بگذارند. در این راه گاهی ناچاراً مشخصات خود را در یک وب‌سایت، درگاه، شبکه یا اپلیکشین وارد یا جهت ثبت درخواست‌های شغلی و تحصیلی مجبور به پرکردن فرم‌های اطلاعاتی و ارسال رزومه شدهاند که شاید در ابتدا این موضوع خیلی حائز اهمیت نبوده اما بنا به تغییر شرایط، افشای برخی از این اطلاعات و فعالیت‌ها برای کاربران در زمان‌هایی، نگران‌کننده شده و باعث می‌شود تا از روش‌های مختلفی به حذف ردپای خود در دنیای مجازی بپردازند. در این بین نیز بسیاری از وب‌سایت‌ها و سرویس‌دهندگان برای پاک کردن ردپای کاربران طراحی شدهاند اما آیا واقعا می‌توان تمامی آثار و ردپا را در اینترنت بکلی پاک نمود؟
برای پاسخ به این سوال لازم است توجه شود که قرار است در خصوص ردپای کاربرانی در اینترنت بحث شود که مدت‌هاست با نام کاربری و مشخصات واقعی خود در فضای مجازی در حال فعالیت هستند و این بحث، ارتباطی با حذف ردپا و آثار فعالیت یک کاربر در انجام فعالیت خاصی مانند تست نفوذ یا حذف ردپای حملات ندارد چراکه در این موضوع عمدتا از ابزارهای پنهان‌سازی ویژه و هویت‌های کاذب استفاده می‌گردد بر همین اساس نیز از تدابیر و ملاحظات تخصصی دیگری استفاده می‌شود اما در مورد کاربران عمومی اینترنت آن‌هم لایه فوقانی که در دسترس همگان می‌باشد و نه لایه‌های عمیق و تاریک، لازم است تا چند نکته در دوبخش به دقت بررسی شود.
بخش اول: اولین اصل این است که، زمانیکه کاربر اطلاعات خود را به چندین سرویس‌دهند ارائه می‌نماید آنها از این اطلاعات در چندین نسخه، فایل‌های پشتیبان یا همان Backup تهیه می‌کنند و دلیل این کار، حفظ و نگهداری اطلاعات و تداوم سرویس‌دهی است اما همین موضوع می‌تواند موجب ذخیره‌شدن ردپای کاربران در چندین نقطه دیگر گردد. بنابراین وقتی شما با ارسال یک نامه به مدیر وب‌سایتی درخواست می‌نمائید که اطلاعات شما را از وب‌سایت حذف نماید درحقیقت صرفا اطلاعات از دید عموم و در لایه نمایش وب سایت حذف شده است درصورتیکه بازهم اطلاعات شما در چندین مرکز ذخیره‌سازی فایل‌های پشتیبان آن وب‌سایت موجود است و حتی ممکن است تمام یا قسمتی از این اطلاعات به‌صورت یک داده انبوه به سایر سرویس‌دهندگان اینترنتی فروخته شده باشد و شما هرگز از این موضوع مطلع نباشید.
چنانچه قبلا درخصوص این موضوع تحقیق نموده باشید حتما به ابزارهایی از جمله DESEAT.ME،Account Killer و Justdelete.meو بسیاری دیگر برخورد کرده‌اید که همگی در حذف اکانت‌ها و نامهای کاربری در سرویس‌دهندگان مختلف کمک می‌کنند و حتی برخی از نرم‌افزارها مانند Privacy Eraser Pro ،East-Tec Eraser ، Cyrobo Clean Space یا Glary Tracks Eraser و یا ده‌ها برنامه دیگر ردپای کاربر را از سیستم عامل و قسمت‌های مختلف کامپیوتر نیز پاک می‌کند اما همانطور که گفته شد تمامی این برنامه‌ها قادرند تا صرفا بخشی از اطلاعات آنلاین و انتشاریافته را از دنیای مجازی حذف نمایند و بخش پنهان و آفلاین اطلاعات که هرلحظه امکان انتشار مجدد را دارد از دسترس آنها خارج است. در این اثناء تعدادی از سرویس‌دهندگان جهانی معروف در تلاشند تا با طراحی سازوکارهایی خود را در حفظ حریم شخصی کاربرانشان حساس و مسئول جلوه دهند که فیس‌بوک، توئیتر، گوگل پلاس، یاهو، آمازون، Ebay و … از این دسته هستند و در سایت‌های خود ابزارهایی را برای حذف اختیاری اکانت کاربران اختصاص داده‌اند و برخی دیگر در شرایط حفظ حریم شخصی کاربران به این موضوع تاکید داشته‌اند که چنانچه کاربر مایل به حذف فعالیت و اکانت خود بود می‌تواند طی ارسال یک نامه، کلیه ردپای خود را از سایت آنها پاک کند. بنابراین شاید واقعا خداحافظی از دنیای مجازی مشکل‌تر از خداحافظی از دنیای واقعی باشد چراکه هویت یک کاربر حتی پس از حذف اکانت و فعالیت‌های سابقش در یک شبکه ممکن است توسط افرادی مورد سوء‌استفاده مجدد واقع گردد. این حساسیت و نگرانی باعث ایجاد بازاری در این فضا نیز شده است. بسیاری از سرویس‌دهندگان حذف آثار و ردپای کاربران مانند Zabasearch, Intelius, Spokeo, Pipl وDeleteMe در قبال ارائه این‌گونه خدمات از کاربران مبالغی دریافت می‌نمایند و به کاربران اطمینان می‌‌دهند که دیگر از آنها در اینترنت اثری نیست اما همانطور که در بالا نیز اشاره شد ممکن است بسیاری از سایت‌ها قبل از درخواست کاربران مبنی بر حذف آنها، اطلاعات آنها را به‌منظورهای پشتیبانی یا استفاده‌های تجاری و بازاریابی و … به مکان‌هایی منتقل یا واگذار نموده باشند.
بخش دوم: کلیه مطالب ارائه شده درخصوص سرویس‌دهندگان، سایت‌ها و اپلیکشین‌هایی بود که به‌صورت‌های قانونی و معمولا به اختیار کاربران نسبت به دریافت اطلاعات شخصی آنها اقدام می‌نمایند اما گاهی با نصب یک فیلتر شکن یا VPN و حتی پاسخ به یک پست الکترونیک ناشناس یا بازنمودن بسته ارسالی از طریق یک ایمیل موجب می‌گردد جاسوس‌افزارها یا سارقین روی سیستم کاربران در کمین ورود اطلاعات آنها به یک سایت یا سرویس‌دهنده رسمی قرار گیرند و به محض ورود اطلاعات، آنها را رصد و برای منظورهای بدخواهانه،تجاری یا تبلیغاتی به مقاصدی ناشناس ارسال کنند و کاربر از حضور اطلاعات خویش در آنجا غافل است. شاید بارها دیده‌اید در روز تولد شما ایمیل، پیامک و نامهای از یک محل با مضمون تبلیغاتی و تبریک تولد دریافت می‌نمائید این موضوع حاکی از وجود اطلاعات شخصی شما خارج از اراده کاربر در سطح شبکه اینترنت و در اختیار افرادی می‌باشد که پیگیری این موضوع می‌تواند بسیار پیچیده‌تر از حذف ردپا در بخش اول باشد چراکه این قبیل سرویس‌دهندگان، اطلاعات کاربران را با دسته‌بندی‌های متعددی مانند جنسیت، سن، محل زندگی، موضوع شغلی، علاقمندی، سوابق فعالیت در اینترنت و … با ده‌ها و صدها جای دیگر به اشتراک گذاشته و از این مبادلات، کسب درآمد می‌نمایند.
