TRIZ

تریز يا خلاقیت شناسی یکی از شاخه‌های تخصصی علم میان رشته‌ای و چند رشته‌ای خلاقیت‌شناسی یا خلاقیت‌نوآوری‌شناسی است و از مطالعه الگوهای تکراری بکار رفته در ابداعات و اختراعات گوناگون حاصل شده‌است (نتایج حاصل از اختراع شناسی تحلیلی یا تحلیل پتنت). این دانش توسط دانشمند خلاقیت شناس واختراع شناس جنریچ آلتشولر ) متولد تاشکند ۱۹۲۶-۱۹۹۸) پایه‌گذاری گردیده است. این دانش با نام‌ها و عنوان‌های توصیف‌گر مختلفی مانند «نوآوری نظام یافته»، «خلاقیت اختراعی»، «فناوری خلاقیت و نوآوری»، «روش‌شناسی اختراع»، «الگوریتم اختراع»، «روش‌شناسی حل مسئله‌های ابداعی»، «روش‌شناسی حل ابتکاری و ابداعانهٔ مسئله»، «مهندسی خلاقیت و نوآوری»، «روش‌شناسی خلاقیت»، «خلاقیت‌شناسی اختراع»، «خلاقیت‌شناسی فناوری» و مواردی از این قبیل نامیده می‌شود.

 TRIZ توانمندترين و كامل ترين تكنيك به شمار مي آيد. نوآوري دغدغه امروز پيشتازان كسب و كار است و در اين عرصه كه نوعي نوآوري نظام يافته است، پس از تلاش هاي گنريچ آلتشولر اهل شوروي سابق در دهه ۱۹۵۰ TRIZبه دنيا ی دانش معرفي شد. اين دانش با فروپاشي شوروي و مهاجرت متخصصان روسي به غرب، به شكل چشمگيري توسعه يافت.

امروزه بنگاه هاي تراز اول دنيا براي نوآوري در زمينه فناوري و محصولات از اين روش استفاده مي كنند.

شركت هاي بزرگ كره جنوبي نيز براي طراحي و عرضه محصولات شگفتي آفرين از اين دانش استفاده مي كنند و از جمله شركت هاي سامسونگ و ال.جي يادگيري اين روش را براي عموم كاركنان و حتي مديران ارشد خود الزامي كرده اند.

براي اولين بار توسط زنده ياد دكتر محمدحسين سليمي استاد مهندسي صنايع و رئيس سابق دانشگاه صنعتي اميركبير معرفي شد. وي موسسه مطالعات نوآوري و فناوري را در سال ۱۳۷۹ پايه گذاري نمود و به ترويج اين دانش در ايران پرداخت. پس از درگذشت او نيز همكارانش در اين موسسه راهش را ادامه دادند.

واژه TRIZ برگرفته شده از حروف اول کلمات در عبارت روسی زیر می‌باشد : (Teoriya Resheniya Izobrototelskikh Zadatch) که برابر انگلیسی آن عبارت Theory of Inventive Problem Solving (با مخفف TIPS) است که به معنای نظریه حل ابداعانه مساله می‌باشد . این دانش در سراسر جهان تحت عنوان TRIZ شناخته می‌شود و متداول شدن این نام به این علت است که بنیانگذار آن ، دانشمند خلاقیت‌شناس روسی گنریچ سائولویچ آلتشولر (G.S. Altshuller) می‌باشد .

آلتشولر مبتکر TRIZ معتقد است که خلاقیت صرفاً یک امر ذاتی نیست بلکه اکتسابی و قابل آموزش دادن است.
TRIZ امروزه توسط بسیاری از شرکت ها در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله بزرگترین شرکت های:
اینتل، جنرال الکتریک، سامسونگ، زیمنس، شرکت بوئینگ، موتورولا، ناسا، زیراکس، هیولت پاکارد، جنرال موتورز، فورد، راکول، ژیلت، جانسون و جانسون، فیلیپس، بوش، و غیره

– TRIZ روش و مجموعه ای از ابزارها برای حل مشکلات پیچیده فنی، اجازه می دهد تا:
۱- بهبود توسعه محصول:
کاهش زمان توسعه.
کاهش هزینه ها.
کاهش ابعاد / وزن / مصرف انرژی .
بهبود نیرومندی و بهره وری .
۲- به منظور بهبود و توسعه فرآیندهای تولید:
کاهش پیچیدگی
بهبود هزینه ها و زمان چرخه تولید.
۳- برای تعریف، جهت امیدوار کننده جدید برای محصول/ تکنولوژی جدید.
برخی از قابلیت های روش:
۱- رسیدن به راه حل های قوی، همراه با کاهش و تلاش:
تعریف دقیقی از مشکل اصلی برای حل.
تعیین موثرترین راه حل ها.
۲- شناسایی نظام مند مزیت ها و ضررهای محصولات موجود و محصول در حال توسعه.
۳- بررسی علت ریشه ای یک مشکل، تعیین روابط علت و معلول، پیدا کردن الزامات متناقض و حل و فصل آنها.
۴- آشکار و حذف عملکرد، مواد، انرژی، هزینه و سایر موارد اضافی.
۵- پیش بینی توسعه نسل های آینده از محصولات و فن آوری ها با استفاده از تکنیک های پیش بینی سیستماتیک.
TRIZ مجموعه ای از ابزارهای تجزیه و تحلیل مشکل، ابزار های تولید راه حل های و دسترسی به بهترین راه حل برای مشکلات مشابه در جهان است
TRIZ یک روش بسیار قوی برای حل مسائل خلاق است.
TRIZ بر اساس اصول اختراعی حاصل از مطالعه بیش از یک و نیم میلیون ثبت اختراع نوآورانه در جهان بنا شده است.
TRIZ به عنوان یکی از مهمترین دستاوردهای خلاق بشری و حاصل خرد جمعی همه مخترعین و دانشمندان جهان مورد تأیید و تأکید شرکت های پیشرفته جهان می باشد.
فقط از طریق نوآوری ، شرکت ها می توانند در طولانی مدت رقابت و رشد کنند. اغلب اوقات، بهر حال، نوآوری ها به طور تصادفی و یا در یک فرایند طولانی همراه با ” سعی و خطا” نمایان می شوند. یک استراتژی موثرتر، گسترش سیستماتیک ایده های جدید و حل مشکلات است. با TRIZ ، روش حل خلاقانه مسئله ، امکان هدفمند کردن توسعه نوآوری ها بوجود می آید.
TRIZیک وسیله کمکی برای حل مشکلات خلاق است؛ بطوریکه در بسیاری از زمینه ها موفقیت های چشمگیری حاصل نموده است.
TRIZیک جعبه سیاه نیست که همه راه‌حل‌ها را برایمان تهیه کند.
TRIZکمک می‌کند تا فکرمان را در نقاطی متمرکز کنیم که ممکن است راه‌حل یا ایده مناسب در آنجا باشد.
TRIZفقط برای حل مشکلات نیست؛ بلکه شامل مهارتهایی است که برای سازمان‌ها بسیار ضروری و اثر بخش است .
TRIZبا کاهش هزینه‌ها و افزایش منافع، موجب بهبود سیستم‌های موجود می‌شود .
TRIZمی‌تواند کمک کند تا بدانیم که چه می‌خواهیم و چگونه به آن دست یابیم.
TRIZمی‌تواند به ما کمک کند تا از راه‌حل‌هایی که در ذهن‌‌مان هست پرده برداریم ، و راه‌حلهایی را بیابیم که هرگز از طریق معمول به آن دست نمی یافتیم.
TRIZمی‌تواند همه را برای خلاق و نوآور بودن آموزش دهد .
TRIZمی‌تواند به ما نشان دهد که بهتر است کدام یک از میلیونها ایده‌مان را دنبال کنیم .
TRIZ به ما کمک می کند تا مسائل مان را حل کنیم.
TRIZ به ما کمک می کند تا بطور روشن و قدرتمند فکر کنیم.
TRIZ به ما راه حل های سریع و با کمترین سعی و خطا ارائه می دهد.

TRIZ به ما یک ساختار می دهد تا بتوانیم مسائل مشکل اطراف خودمان را بهتر از طرق طوفان فکری حل کنیم.
TRIZ به ما کمک می کند تا افکار اثربخش در زمان کوتاه داشته باشیم زیرا ما می دانیم که در جهت درست حرکت می کنیم.
TRIZ به ما کمک می کند تا خلاق باشیم( سیستم های جدیدی خلق کنیم، سیستم های نسل بعد را بیابیم، ایده های زیادی بیابیم و…).
TRIZ به ما کمک می کند تا بتوانیم سیستم های موجود را بهبود دهیم و ایده آل بودن سیستم ها را با کاهش دادن هزینه ها، حذف صدمات یا افزایش منابع گسترش دهیم.
TRIZبه ما کمک می کند تا از منابع مان خوب استفاده کنیم: اغلب ما می توانیم راه حل های سریع و ارزان برای حل مسائل از طریق تریز بیابیم و متعاقب آن بتوانیم زیان ها را به سود مبدل کنیم.
TRIZ بر اساس اصول اختراعی حاصل از مطالعه بیش از یک و نیم میلیون ثبت اختراع نوآورانه در جهان بنا شده است.
TRIZ یک فلسفه، یک فرایند و یک سری از ایزار است. مجموعه آن با یک تخمین مناسب بالای ۱۵۰۰ نفر- سال تحقیق و مطالعه بر روی بهترین راه حل های جهانی در زمینه های علوم، ریاضی و مهندسی ( و تجزیه و تحلیل سیستماتیک اختراعات ثبت شده از سراسر جهان) و همچنین توجه به جنبه های درونی و روانشناسی خلاقیت بشری تهیه شده است.
TRIZ امکان دسترسی به دانش و تجربیات بهترین مغزهای خلاق جهان را براحتی فراهم نموده است. سعی آن در تکمیل و اضافه کردن ساختار به خلاقیت طبیعی ماست و نه جایگزین شدن بجای آن.

با استفاده از TRIZ می‌توان به نتایج و دستاوردهای متعددی از جمله موارد زیر دست یافت: ۱- دستیابی به نوعی نگرش جامع علمی به ابداعات و اختراعات و به طورکلی به خلاقیت و نوآوری. ۲- شکل گیری جنبه‌های بسیار مهمی از علم خلاقیت شناسی. ۳- دستیابی به نوعی جهان بینی خلاق. ۴- در اختیار داشتن یک سیستم به طور نسبی جامع و قدرتمند برای حل مسئله. ۵- دستیابی به بهترین و موثرترین راه حل‌ها برای انواع مسائل علمی، فنی، انسانی و اجتماعی. ۶- پیش بینی روند ابداعات و اختراعات در آینده (خلاقیت شناسی آینده شناختی) ۷- ارائه آموزش‌های نوین مبتنی بر TRIZ در مدارس و دانشگاه‌ها (مانند برنامه آموزشی تتریس. ۸- تسهیل و تسریع روند رشد و توسعه نوآوری در همه زمینه‌ها.

ابزارهای TRIZ

اصول و روش های زیادی در TRIZ وجود دارند که اساس و پیکره آن را تشکیل می دهند که در ادامه به طور اجمالی در خصوص برخی از آنها بحث می گردد:

الگوریتم برای حل مسئله به روش ابداعی (ARIZ)

ARIZ  سر واژه‌های یک عبارت روسی است که برابر فارسی آن به معنی «الگوریتم حل مسئله ابداعی» می‌باشد.ARIZ یک دستورالعمل نظام یافته برای شناسائی راه حل مسئله غیراستاندارد با استفاده از قابلیت‌های همه فنون و روش‌های خلاقیت می‌باشد ARIZ روش شناسی ویژه‌ای جهت حل مسئله ارائه می‌نماید.

این روش رویه ای سیستماتیک جهت شناسایی راه حل ها بدون در نظر گرفتن تناقضات است. بر اساس ماهیت مسئله، تعداد مراحل اجرای آن می تواند از ۵ الی ۱۶ مرحله تغییر کند. در این روش ممکن است از یک مسئله فنی غیر واضح و نامعلوم، مسائلی که در لایه های زیرین قرار دارند بیرون آمده و نمایان شوند که برای ما قابل حل می باشند. مراحل پایه ای این رویه عبارتند از:

1. مسئله را فرموله کنید
2. مسئله را به یک مدل تبدیل کنید
3. مدل را تجزیه و تحلیل کنید
4. تناقضات فیزیکی را حل کنید
5. راه حل ایده آل را فرموله کنید

تعیین پیشگویانه خطا (AFD)

جلوگیری از بروز خطاهای پیش بینی نشده در توسعه و ایجاد یک محصول جدید از اهمیت زیادی برخوردار است. AFD به طور موثر مکانیزم خطا را کشف می کند و سپس احتمال رخداد آن را بررسی می نماید. به وسیله این تکنیک عواملی که سهم به سزایی در رخداد خطا دارند، برطرف می گردند.

تکامل هدایت شده محصول (DPE)

روش های سنتی پیش بینی سعی دارند که مشخصه های آینده سیستم ها، روش های اجرایی و یا تکنیکها را به وسیله ارزیابی، شبیه سازی و تمایل به ایجاد مدل های احتمالی پیش بینی نمایند. این روشها فقط یک پیش بینی را در اختیار ما می گذارند ولی چگونگی ابداع تکنولوژی پیش بینی شده را به ما نمی دهند. آلتشولر توانست با مطالعه صدها هزار اختراع به ثبت رسیده، ۸ الگویی را که نشان دهنده چگونگی توسعه سیستم های تکنولوژیکی طی دوران مختلف بوده اند، مشخص کند. این مطلب بر مبنای مقایسه «چگونه فکر کردن مردم» در مقابل «به چه چیز فکر کردن مردم» بود. DPE مانند نقشه راهی به سوی آینده می باشد که با استفاده از آن (به جای پیش گویی آینده) می توان به طور سیستماتیک تکنولوژی های آینده را ابداع کرد.

فواید و کاربردهای TRIZ

با استفاده از دانش TRIZ می توان به نتایج و دستاوردهای متعددی از جمله موارد زیر دست یافت:

1. دستیابی به نوعی نگرش جامع علمی به ابداعات و اختراعات.
2. شکل گیری جنبه های بسیار مهمی از علم خلاقیت شناسی.
3. دستیابی به نوعی جهان بینی خلاق.
4. کشف انواعی از راه حل ها برای مسائل ابداعی یعنی مسائلی که با روش های معمولی متداول راه حل آنها به دست نمی آید.
5. دستیابی به بهترین و موثرترین راه حل ها برای انواع مسائل علمی، فنی، انسانی و اجتماعی.
6. پیش بینی روند ابداعات و اختراعات در آینده (خلاقیت شناسی آینده شناختی)
7. ارائه آموزش های نوین مبتنی بر TRIZ در مدارس و دانشگاه ها (خلاقیت شناسی پرورشی مبتنی بر TRIZ)
8. تسهیل و تسریع روند رشد و توسعه علوم و فناوری.

چهل اصل ابتکاری و ماتریس تناقضات آلتشولر

آلتشولر با بررسی اختراعات مختلف به ثبت رسیده در دنیا ۴۰ اصل ابتکاری را پیشنهاد کرد. این اصول به مهندسان، جهت دستیابی به راه حل ابداعی مناسب کمک می کند. وی ماتریسی از تناقضات برای بدست آوردن اصول منطبق با مسئله و تشخیص این که باید از کدام یک از این ۴۰ اصل استفاده شود، ایجاد نمود. وی در این جدول ۳۹ پارامتر مهندسی نظیر وزن، طول، شفافیت و غیره را در ستونها قرار داد (آثار ثانویه نامطلوب) و پارامترهایی که لازم است بهبود یابند را در ردیف ها قرار داد. در خانه هایی که از تقاطع هر سطر و ستون بدست می آمدند، دو یا سه اصل از اصول ۴۰ گانه ابتکاری را که در به دست آوردن راه حل خلاقانه مورد استفاده قرار می گیرند، قرار داد. در حل مسائل مختلف می توان از این روش استفاده نمود، ولی این روش دارای محدودیتی است و آن این است که کاربران در ابتدا باید مسئله را به صورت پارامترهای ۳۹ گانه مهندسی فرموله کنند. و این روش برای حل مسائل پیچیده کاری وقت گیر و دشوار می باشد.

اصول چهل گانه تریز

تریز روشی نظام یافته برای پرورش خلاقیت است. این روش توسط آلتشولر که در اداره ثبت اختراعات روسیه کار می کرد، از مطالعه بیش از بیست هزار اختراع و دسته بندی نکات مشترک آنها به دست آمده است. با چک کردن اصول زیر در حل هر مسأله ای، تا حدودی اطمینان حاصل می شود که تمام نکاتی که ممکن است باعث ایجاد خلاقیت در حل مسأله شوند، مورد بررسی قرار گرفته اند. توجه به هر یک از این اصول می تواند جنبه هایی از خلاقیت را در حل مسأله بگنجاند:

اصل ۱ – جداسازی

الف) جسم را به اجزای جدا از هم تقسیم کنید. ب) جسم را به صورت قطعه قطعه در آورید. ج) میزان قطعه قطعه بودن جسم را افزایش دهید. مثال: تقسیم شدن تسمه نقاله به نوارهای باریک، باعث کارایی بیشتر آن شده است.

اصل ۲-  استخراج

الف) مشخصه یا قطعه ای مزاحم جسم را از آن جدا کرده یا حذف کنید.ب) تنها مشخصه یا قطعه لازم را برگزیند. مثال: استفاده از نوار آموزشی یک سمینار به جای رفتن به خود سمینار برای صرفه جویی در هزینه های آموزش (جدا کردن قسمت مفید که همان مطالب ارائه شده در نوار آموزشی است که تنها مشخصه لازم است.) مثال: استفاده از مترسک به جای آدم برای فراری دادن پرندگان از مزارع (گزینش فرم بدن از سایر مشخصات انسان).

اصل ۳-  کیفیت موضعی

 الف) از ساختار همگن یک جسم یا محیط خارجی (عملکرد بیرونی)، به سوی ساختار ناهمگن گذر کنید. ب) اجرای مختلف جسم را به انجام کارکردهای مختلف وا دارید. ج) هر قسمت از جسم را، در شرایطی که عملکرد آن مطلوب تر است قرار دهید. مثال: مداد پاک کن: یک طرف آن برای نوشتن و یک طرف دیگر برای پاک کردن لذا هر طرف آن از کیفیت موضعی مختلفی برخوردار ست. مثال: چکش دوسر که از یک طرف آن برای کوباندن میخ و از طرف دیگر آن برای کشیدن میخ استفاده می شود.

اصل ۴ –  عدم تقارن

 الف) فرم تقارن یک جسم را با فرم نامتقارن آن جایگزین کنید. ب) در صورتی که جسم موجود نامتقارن است میزان عدم تقارن آن را افزایش دهید. مثال: کلیدها معمولا غیر متقارن و غیر شبیه بهم هستند. مثال: پلاک سه شاخه ای برق برای رعایت سیم فاز و نول به صورت غیر متقارن است تا فقط از یک طریق در پریز مربوطه وارد شود.مثال: عینک هم از نظر افقی غیر متقارن هست و هم از نظر نوع عدسی متناسب با هر چشم و احتمالاْ با کانون های نوری متفاوت است.

اصل ۵ –  ترکیب کردن (ادغام کردن)

 الف) اجسام مشابه یا اجسامی را که برای انجام عملکردهای پیاپی در نظر گرفته شده اند به صورت مکانی با یکدیگر ترکیب کنید. ب) عملکردهای مشابه یا پیاپی را به صورت زمانی با یکدیگر ترکیب کنید. مثال: ترکیب آب گرم و سرد توسط شیرهای ترکیبی. مثال: استفاده از کاتریج رنگی در پرینتر برای ترکیب رنگ ها.

اصل ۶ –  جامعیت

به منظور رفع نیاز به چند جسم، یک جسم می تواند عملکرد های چند گانه ای ارائه دهد. مثال: چاقوی ارتشی سویسی (چند کاره)مثال: آچار فرانسه که با تغیر اندازه آن می توان برای باز و بسته کردن پیچ های مختلف از آن استفاده کرد.

اصل ۷ –  تو در تو بودن

 الف) جسمی را داخل جسم دوم و جسم دوم را نیز داخل جسم سوم قرار دهید. ب) جسمی از داخل حفره ای در جسم دیگر بگذرانید. مثال: آنتن های تلسکوپی و تو درتومثال: متر اندازه گیری فنریمثال: عروسک های روسی تو درتو مثال: میز و صندلی های در هم رومثال: ظروف و وسایل آشپزخانه تو درتو

اصل ۸ –  عامل تعادل و توازن

 الف) وزن جسم را به وسیله اتصال دادن آن با جسم دیگری که دارای نیروی بالا برنده است، جبران کنید. ب) وزن جسم را به وسیله نیروهای آیرودینامیکی یا هیدرودینامیکی جبران کنید. مثال: کیسه هوا (آبدان) ماهی برای حفظ تعادل آن در آبمثال: بال عقب ماشین های مسابقه ای برای حفظ تعادن آنها در سرعت های بالا

اصل ۹ –  مقابله پیشاپیش

 الف) در صورتی که لازم است عملکردی انجام شود، مقابله پیشاپیش نسبت به آن را مد نظر داشته باشید. ب) در صورتی که لازم است جسمی تحت کشش باشد، کشش متضاد آن را پیشاپیش مد نظر داشته باشید. مثال: لباس قلعی ضد اشعه X

اصل  ۱۰ – کنش پیشاپیش

الف) کنش مورد نیاز را به صورت کلی و جزئی، پیشاپیش انجام دهید. ب) به اجسام طوری نظم بدهید که بدون اتلاف وقت در زمانی که منتظر کنش هستند، وارد عمل شوند. (در مناسب ترین وضعیت) مثال: دیوارهای پیش ساخته مثال: مرغ پرکنده و از قبل آماده شده

اصل ۱۱- حفاظت پیشاپیش

قابلیت اطمینان نسبتا پایین یک جسم را با یک حرکت خنثی کننده، پیشاپیش جبران کنید.

اصل ۱۲ – هم پتانسیلی

شرایط کار را طوری تغییر دهید که لازم نباشد جسمی بالا رفته یا پایین بیاید. مثال: استفاده از قفل کانال برای حر کت کشتی از یک سطح به سطح دیگر.

اصل ۱۳ – معکوس کردن

 الف) به جای عملکردی که توسط مشخصات مساله تحمیل شده عملکرد مخالف آن را به کار گیریم. ب) شئ را به یک قطعه متحرک تبدیل کنید، یا اینکه قطعات غیر متحرک را متحرک ساخته و محیط خارج را غیر متحرک نماید. مثال: یک شرکت آمریکایی نوشابه ای با نام تجاری dnL به بازار عرضه کرده که معکوس نام تجاری ۷up است و از این ایده بسیار سود برده است.

اصل ۱۴ – کروی ساختن

 الف) قطعه های خطی و سطوح مسطح را با قطعات و سطوح خمیده و همچنین اشکال مکعبی را با اشکال کروی تعویض کنید. ب) از غلتک ها، توپ ها و مارپیچ ها استفاده کنید.

اصل ۱۵- پویایی

 الف) مشخصات جسم یا محیط خارج را به گونه ای بسازید که برای عملکرد بهینه، عملیات در هر مرحله به طور خودکار تنظیم شود. ب) جسم را به عناصری تقسیم کنید که بتوانند به صورت مرتبط با هم، موقعیت خود را تغییر دهند. ج) در صورتی که جسمی غیر قابل حرکت یا قابل تعویض کنید. مثال: صندلی تا شو

اصل ۱۶- عملکرد ناقص،

 بیش از حد یا مازاد اگر به دست آوردن ۱۰۰% یک اثر مطلوب مشکل است، برای ساده سازی مساله مقداری کمتر یا بیشتر از آن را به دست آورید. اصل

اصل ۱۷ – حرکت به ابعادی جدید

 الف) مسائل مربوط به حرکت خطی جسم را با امکان پذیر ساختن حرکت در دو بعد، برطرف کنید (در راستای یک سطح). به نحو مشابه، مسائل مربوط به حرکت جسم در یک صفحه را با امکان پذیر ساختن حرکت در سه بعد، برطرف نمایید. ب) به جای آرایش اجسام در یک لایه، آرایشی چند لایه ای را به کار ببرید. ج) جسم را کج کرده یا بر روی لبه خود بچرخانید. د) تصاویر را بر روی سطوح مجاور یا عقب جسم بیاندازید.

اصل ۱۸- ارتعاش مکانیکی

 الف) جسم را به ارتعاش وا دارید. ب) اگر جسم در حال نوسان است، فرکانس آن را تا حد فرا صوت افزایش دهید. ج) فرکانس تشدید را به کار بگیرید. د) به جای ارتعاشات مکانیکی از ارتعاشات پیزو استفاده کنید. ه) ارتعاشات فرا صوت و میدان الکترومغناطیسی را با هم به کار بگیرید.

اصل ۱۹ – عملکرد دوره ای

الف) به جای عملکرد مستمر از یک عملکرد دوره ای (ضربه ای) استفاده کنید. ب) در صورتیکه یک عملکرد هم اکنون دوره ای است، فرکانس آن را عوض کنید. ج) از توقف های بین ضربه ها برای تامین کنش های اضافی بهره بگیرید.

اصل ۲۰ –  تداوم کنش مفید

الف) عملکرد را بدون توقف به انجام برسانید، در این حال باید تمام قطعات جسم به طور مستمر و با ظرافت کامل، در حال کار باشند. ب) یک حرکت زاید و واسطه ای را حذف کنید. مثال: استفاده از پرینتری که هم در موقع رفت و هم در موقع برگشت کاتریج آن عمل پرینت را انجام می دهد. (تداوم کنش مفید)

اصل ۲۱-  حمله سریع

عملکرد زیان بار یا خطرناک را با سرعت بسیار بالا به انجام برسانید. مثال: بهره گیری از دریل پر سرعت برای تراش دندان بدون احساس درد.

اصل ۲۲-  تبدیل ضرر به سود

 الف) یک اثر زیان بار یا یک عامل زیان بار محیطی را برای به دست آوردن یک اثر مثبت به کار بگیرید. ب) با ترکیب یک عامل زیان بار با یک عامل زیان بار دیگر، آن را از میان بردارید. ج) مقدار کنش زیان بار را تا جایی که ضررهای آن بر طرف شود، افزایش دهید.

اصل ۲۳- باز خورد

 الف) بازخورد را ارائه کنید. ب) در صورتی که بازخورد هم اکنون موجود است، آن را معکوس کنید.

اصل ۲۴- واسطه و میانجی

الف) برای انتقال یا انجام یک عملکرد، از یک جسم واسطه استفاده کنید. ب) جسم به طور موقت به جسم دیگری که حذف کردن آن آسان است، متصل کنید.

اصل ۲۵- خدمت دهی به خود

 الف) کاری کنید که شئ مورد نظر کارهای خدماتی، کارکردهای کمکی و عملیات مربوط به تعمیرات خود را، خود انجام دهد. ب) از زایدات مواد و انرژی استفاده کنید. اصل

اصل ۲۶- کپی کردن

 الف) به جای استفاده از جسمی که ساختار پیچیده دارد، گران قیمت و حساس است و کار با آن راحت نیست، از کپی ساده و ارزان قیمت آن استفاده کنید. ب) یک جسم یا سیستمی متشکل از چند جسم را با کپی و یا تصاویر اپتیکی آن تعویض کنید برای کوچک و بزرگ کردن تصویر می توانید از یک مقیاس استفاده کنید. ج) در صورتی که از کپی های اپتیکی با نور معمولی استفاده می کنید آنها را با نوع مادون قرمز یا ماورای بنفش تعویض کنید مثال: استفاده از زیور آلات بدلی به جای اصلی

اصل ۲۷-  استفاده از جسم ارزان قیمت با عمر کوتاه به جای جسم گران قیمت و با دوام

یک جسم گران قیمت را با مجموعه ای از اجسام ارزان قیمت تعویض کرده و از برخی مشخصا ت چشم پوشی کنید (برای مثال عمر طولانی). مثال: استفاده از کبریت به جای فندک برای روشن کردن سیگار مثال: استفاده از وسایل یک بار مصرف (نظیر ظروف – دستمال – تیغ – فندک – دوربین – موبایل – پیش بند کودک – مسواک – لباس آزمایشگاه – کلاه و غیره)

اصل ۲۸-  تعویض یک سیستم مکانیکی

الف) سیستم مکانیکی را با یک سیستم نوری صوتی یا بویایی تعویض کنید. ب) از میدان های الکترونیکی، مغناطیسی یا الکترو مغناطیسی برای اثر گذاری بر جسم استفاده کنید. ج) میدان ها را تعویض کنید. د) یک میدان را به همراه ذرات فرو مغناطیس به کار ببرید.

اصل ۲۹-  استفاده از ساختار پنوماتیک یا هیدرو لیک قطعات جامد

یک جسم را با مایع یا گاز تعویض کنید این قطعات برای باد شدن می توانند از هوا یا آب استفاده کنند، همچنین می توانید بالش های هوا یا هیدرواستاتیک را به کار بگیرید.

اصل ۳۰-  پرده های انعطاف پذیر یا پوسته های نازک

 الف) ساختار معمول را با غشای انعطاف پذیر و پرده های نازک تعویض کنید. ب) یک جسم را به وسیله پرده های نازک غشای ظریف از محیط خارج آن جدا کنید.

اصل ۳۱ – استفاده از متخلخل

الف) جسم را متخلخل نموده یا از اجرای متخلخل اضافی استفاده کنید (به صورت محتویات داخلی، روکش و غیره) ب) در صورتی که جسم هم اکنون متخلخل است، حفره ها را پیشاپیش با ماده ای پر کنید.

اصل ۳۲- تعویض رنگ

 الف) رنگ جسم یا محیط اطراف آن را تغییر دهید. ب) شفافیت جسم یا محیط اطراف آن را تغییر دهید. ج) به منظور مشاهده بهتر اجسام یا اشیایی که دیدن آنها مشکل است، از مواد افزودنی رنگین استفاده کنید. د) در صورتی که هم اکنون از چنین مواد افزودنی استفاده می شود، از علایم درخشان یا اجزای ردیاب استفاده کنید. مثال: شیشه الکترو کرومیک (تغییر رنگ بر اساس تابش نور)

اصل ۳۳- همجنس و همگن سازی

کاری کنید که اجسام با جسم اولیه هم جنس خود، یا جنسی با رفتار مشابه جنس خود، تعامل داشته باشند.

اصل ۳۴-  ردکردن و باز سازی قطعات

الف) پس از تکمیل یک عملکرد و یا بی استفاده شدن یک جزء از جسم، آن را دور انداخته یا تغییر دهید (مثلا آن را تخریب یا حل کنید یا بخار نمایید) ب) هر قطعه استفاده شده جسم را سریعاً بازسازی کنید. مثال: پوکه گلوله مسلسل یا تفنگ پس از شلیک بلا مصرف بوده و بیرون انداخته می شود.

اصل ۳۵-  تغییر خواص فیزیکی و شیمیایی یک جسم

حالت کلی یک جسم، تراکم چگالی، میزان انعطاف پذیری و یا دمای جسم را عوض کنید. مثال: صابون مایع

اصل ۳۶ –  تغییر فاز

اثری را که زمان تغییر فاز یک ماده اتفاق می افتد، به کار بگیرید نمونه های زمان تغییر حجم یا زمان تغییر حجم یا زمان آزاد سازی یا جذب انرژی هستند.

اصل۳۷-  انبساط حرارتی

 الف) از انبساط (انقباض) یک ماده به کمک حرارت (سرما) استفاده کنید. ب) از مواد متفاوت با ضرایب انبساط حرارتی متفاوت بهره بگیرید. مثال: سویچ های حرارتی

اصل ۳۸ –  استفاده از اکسید کننده های قوی

 الف) هوای معمولی را با هوای غنی شده جایگزین کنید. ب) هوای غنی شده را با اکسیژن جایگزین کنید. ج) در داخل اکسیژن یا هوا، ماده را در معرض اشعه یونیزه کننده قرار دهید. د) از اکسیژن یونیزه شده استفاده کنید. مثال: کپسول غواصی

اصل ۳۹ – محیط بی اثر

 الف) محیط معمولی را با محیط بی اثر تعویض نمایید. ب) فرایند را در خلا به انجام برسانید.

اصل ۴۰ – مواد مرکب ماده همگن را با یک ماده مرکب جایگزین

 

… ادامه دارد

نویسنده: دکتر امین گلستانی، مدیرکل نظام مدیریت امنیت اطلاعات